روانشناسی

تحلیل رفتار متقابل – بخش چهارم

تحلیل رفتار متقابل - دکتر افشین طباطبایی
نوشته شده توسط افشین طباطبایی

کودک

كودك به ­عنوان منبع خلاقیت و سرزندگی محسوب  می­شود. هیجانات، احساسات و تصوراتی كودك ممكن است، توسط یك والد سختگیر یا حتی یك والد نوازشگر سركوب شود. این موضوع می­تواند در دراز مدت بر شخصیت فرد اثرات نامطلوبی داشته باشد كه خود ممكن است به بیماری­های روان تنی نیز منجر شود. این بخش از شخصیت چنان­چه تحت نظارت بالغ قرار نگیرد، امکان دارد دیدگاهی غیرواقعی نسبت به زندگی داشته و براساس احساسات هیجانی رفتار كند.

قسمتی از رفتار، افکار و احساسات انسان که تکرار و بازنواخت دوران کودکی است. مثلاً کسی که نتیجه خوبی در کارهایش می‌گیرد با یک لبخند درخشان پاسخ می‌دهد. کودک به بخش­ های مختلفی مثل: طبیعی، منزوی، تربیت شده و پرخاشگر تقسیم می‌شود. ناگفته نماند منهدم کردن کودک به اندازه­ نابود شدن هرکدام از دیگر شخصیت­ها فاجعه­ آفرین است، کسی که کودک آزرده و یا بدون کودک باشد (­به خصوص والد قوی­) دیگر از چیزی لذت نمی­برد و زندگی برایش یک افسردگی طولانی مدت است­.

 

شخصیت­ آلوده

انسان­ها هر سه جنبه­ شخصیت (والد- بالغ- کودک) را در وجود خود، با شدت و ضعف دارند. ولی محتویات هر یک (والد- بالغ- کودک)، یعنی تجارب کسب شده دوران کودکی، و ترتیب و تاثیر آن­ها (تقدم و تاخر حالات) در افراد مختلف متفاوت است. اگر این سه جنبه در هرکسی به ­طور مجزا باشد، یا فرد بر اثر تمرین و آموزش مهارت جدا نگه داشتن آن­ها را کسب کرده باشد، اوضاع طبیعی و روبراه است، در غیر این صورت با مشکلی به ­نام آلودگی و طرد، یعنی تداخل حالات شخصیتی باهم (والد + بالغ = تعصب) یا (کودک + بالغ = توهم) مواجه خواهیم بود. تعصب و توهم، هر دو ماحصل آلودگی بالغ با یکی از حالات دیگر است.

 

تعصب

«تعصب در اوائل طفولیت ایجاد می شود و توسعه پیدا می کند. در دورانی که درهای هرنوع پرس و جوی طفل به دست پدر و مادر حمایت کننده بسته است. انسان کوچک از ترس توبیخ پدرومادر جرات باز کردن این در را ندارد»(وضعیت­ آخر – اریک­برن- ترجمه­ اسماعیل فصیح- ص۱۲۱). حتما باچنین افرادی برخورد کرده ­اید و می­دانید منطقی صحبت کردن با آن­ها چه­ کار مشکل یا بیهوده­ ای است. بیشتر افراد با دلیل و برهان متقاعد می­شوند، اما این­ها نه؛ چون در بالغ این افراد تکه ­ای از والد مثل یک تخته سنگ چسبیده، و در برابر هر عقیده یا نظر مخالفی می­خواهد به هر قیمتی که شده حرف خودش را به کرسی بنشاند.

جدا از بی منطق بودن این افراد، در حقیقت پافشاری بر عقاید نوعی سنگر حفاظتی و حریم امنیتی برای ایشان فراهم می­کند، و ریشه­ آن به ­دوران کودکی بازمی­گردد. «برای بچه امن­ تر است که حرف پدر دزدش را قبول کند تا دیده و شنیده چشم و گوش خود را. ازاینرو ما با منطق نمی­توانیم تعصب را از بالغ به­ خاطر تعصبی که آن جاست خارج کنیم. تنها راه خارج کردن تعصب این است که او خودش کشف کند؛ دیگر برایش خطرناک نیست که با پدرومادرش اختلاف نظر داشته باشد و بفهمد که او امروز می­ تواند اطلاعات ذهن خود را توسط بالغ تصحیح کند»(وضعیت­ آخر – اریک ­برن- ترجمه­ اسماعیل فصیح- ص۱۲۱).

درباره نویسنده

افشین طباطبایی

افشین محمدباقر طباطبایی. نویسنده و پژوهشگر مسائل اجتماعی - روانشناختی - مشکلات جوانان. مربی مثبت‌اندیشی. شعار او این است: رهبر ارکستر زندگی خود باشید

دیدگاهتان را بنویسید