خانواده­ های آسیب­ دیده

تاثیر وسایل ارتباط­ جمعی و رسانه ­ها بر خانواده­، موضوعی انکار ناپذیر است که هیچ­ گریزی هم از آن نیست. خانواده نو، درکنار وسایل ارتباط جمعی با پدیده رقابتی شدن نیز مواجه شده، همین رقابت بین خانواده و سازمان­ های آموزشی نیز پدید آمده است. به گونه­ ای ­که دیگر ذهن و روان فرزندان تمام و کمال در اختیار والدین­شان نیست. رسانه ­های ارتباط جمعی، اغلب اثراتی منفی بر نهاد خانواده به­ جای می­گذارند و شاید یکی از مولفه­ های تخریبی در افزایش مشکلات و نابسامانی­ های خانوادگی و زناشویی، به­ خصوص در کلان ­شهرها، همین اثرات سوء وسایل ارتباط جمعی باشد.

خشونت خانوادگی، کودک ­آزاری، همسرآزاری، فقر، بزه ­کاری، اعتیاد و… کلا درصدی از ناهنجاری­ ها و نابسامانی­ های اجتماعی که در مطبوعات و جراید مشاهده می­ کنیم، ناشی از عدم کارکرد صحیح و خطاهای رسانه­ های ارتباط جمعی می­باشد. اختلاط نقش­ ها درخانواده باعث شده بسیاری از وظایف پدری، شوهری، مادری و همسری تغییر یا تعلیق شده و زن و شوهر نتوانند به خوبي از عهده­ ایفای نقش خودشان برآیند. جایگاه مردان در خانواده تضعیف شده و آنان از احترام و قدرت کافی برخوردار نیستند و همین امر باعث می­شود نسبت به وظایف ­شان دلسرد ­شوند. از این منظر زنان مجبورند برای جبران نقش مردان باری بیش از حد توان­ به دوش بکشند.

فقر، بی­ سرپرستی، بیکاری، کاهش مسؤولیت ­پذیری مردان، کمرنگ شدن ارزش­ های دینی و ملی، اعتیاد، طلاق، عدم آگاهی­ های اعضای خانواده برای مقابله با آسیب­ ها، و نبود نظام کارآمد اجتماعی برای حمایت­ خانواده، از جمله خطرات باقوه درکمین خانواده­ های ایرانی است. چون ارزش­ها و هنجارها از طریق خانواده به فرزندان و نسل­ های بعد منتقل می­شود؛ ازاین­رو توجه هرچه بیشتر به کانون خانواده و سرمایه گذاری تربیتی – پرورشی، امری واجب و مطرح می­باشد که موجب ارتقای کیفی سطح بهداشت و سلامت خانواده خواهد بود و تاثیری مستقیم بر تربیت نسل­ های آتی دارد.

خانواده­ های آسیب دیده، خانواده­ های گسسته و تخریب شده، خانواده­ های دارای فرد معتاد، خانواده­ های تک والد و امثالهم از نظر اجتماعی خانواده هایی ورشکسته به­ حساب می­ آیند. از آن­جا که تغییرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی رشدی شتابان در جامعه دارند، همه­ خانواده­ ها به­ طور نسبی در معرض آسیب­ های مختلف قرار دارند. زن و شوهر باید منظم، هوشیار و دقیق عمل کنند تا نهاد خانواده ­شان با بن­ بست و انحرافات ناشی از آسیب­های اجتماعی مواجه نشود.

خانواده­ منحرف و منهدم، جامعه را نیز در معرض آسیب قرار  می­دهد. خانواده­ های آسیب­ دیده، علاوه بر این­که خود با مشکل مواجه می­شوند، جامعه را نیز به­ نوعی تحت­ تاثیر قرار می­دهند، و زمینه­ توسعه آسیب­های اجتماعی را فراهم می ­آورند. یکی از مشکلات خانواده­ های آسیب­ دیده، ناکارآمدی و تطبیق ­ناپذیری آن­ها است، یعنی عدم ایفای وظایف خود به ­لحاظ اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تربیتی.

خانواده مکانی برای تربیت و پرورش انسان­ها است که تنها درصورت وجود سلامت روحی و روانی و اخلاقی می­تواند انسان­ هایی پاک و سالم تحویل اجتماع دهد. برای شکل­ گیری یک خانواده­ مستحکم و سالم علاوه بر انتخاب مناسب و آگاهانه، به­ دست آوردن علم و دانش (دینی و اجتماعی) اولیه امری بدیهی می­باشد، تا به­ واسطه­ ناآگاهی و برخی جهالت­ های سطحی، نهاد آن از هم گسسته نشود.

در اندیشه­ غربی ساختار خانواده، مدل ثابتی ندارد؛ و به تبع تغییرات اجتماعی، دگرگون ­شده و به ­تغییر در کارکردها می­انجامد. تغییر نظام مدیریت خانواده از طولی به عرضی (دموکراسی) که زن و مرد و فرزندان را از لحاظ قدرت تصمیم ­گیری در یک سطح قرار  می­دهد، درحقیقت مؤيد تغییر ساختارهای اجتماعی مورد تایید در فرهنگ غربی است. اما در رویکرد دینی، دستیابی به کارکردهای خانواده، مستلزم وجود ساختار ویژه ­ای است؛ که براساس تفاوت نیازها و استعدادهای افراد و به منظور نیل به سعادت حقیقی انسان از سوی خداوند طراحی شده، لذا تابعی از تغییرات اجتماعی نیست.