اجتماعی

فرزند ­آزاری

فرزند آزاری - دکتر طباطبایی
نوشته شده توسط افشین طباطبایی

فرزند ­آزاری

خانواده نقشی زیربنایی در سلامت جامعه، کاهش آسیب‌های اجتماعی و انتقال فرهنگ ملی و مذهبی به نسل آینده دارد. وقتی فقر و تنگدستی در خانواده­ رسوخ پیدا می­کند زمینه بروز و ظهور بسیاری از معضلات نیز فراهم می‌گردد. بی­‌سرپرستی، بی‌کاری و نبود درآمد کافی، ضعف باورهای ارزشی، اعتیاد، طلاق، فقدان مهارت­‌های کافی در خانواده و به ­عبارتی نبودن سرمایه اجتماعی مناسب به ­منظور برخورد با معضلات و آسیب­‌های اخلاقی از جمله عواملی هستند که استحکام و دوام خانواده‌ها را در معرض خطر­ قرار می­دهند.

به اعتقاد کارشناسان درصد زیادی از موارد کودک­ آزاری­ در خانواده‌­های از هم پاشیده و در معرض طلاق رخ می‌دهد. همینطور بیشترین کودکان خیابانی کشور حاصل بی‌توجهی، بدسرپرستی و یا نابسامانی خانواده هستند. و البته خشونت و بدرفتاری نسبت به کودکان، اغلب در خانواده‌­هایی که اعتیاد در آن ریشه افکنده هم به چشم می­خورد.

­ کارشناسان معتقدند که بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و معضلات نوجوانان (دزدی، اعتیاد، فحشا، فرار از خانه، خشونت، قتل و…) نتیجه‌ی رخنه دیو اعتیاد در میان اعضای خانواده است. یعنی اعتیاد والدین موجب گرایش نوجوانان به­ سوی بزهکاری می­شود.

نتایج بررسی‌ها بیانگر است که بخش اعظمی از معتادان ایرانی مردان متاهلی هستند که بر سایر اعضای خانواده نیز تاثیرات منفی و مخرب برجای می‌گذارند، به این ترتیب دور از باور نیست که ده‌ها هزار کودک و نوجوان دختر و پسر در شرایطی دشوار و سردرگم در انتظار آینده‌ای مبهم به سر می‌برند.

تحقیقات کارشناسان در خصوص رابطه‌ی میان نابسامانی و تشنج محیط خانوادگی از یک سو و گرایش نوجوانان به دزدی، خشونت، اعتیاد، فحشا و… واقعیات تلخی را آشکار کرده است. بدین معنا که فرزندان چنین خانواده‌هایی بیش از دیگران در معرض خطر انحراف قرار دارند. به‌بیان روشن‌تر اعمال خلاف برای آن­ها نوعی واکنش منفی نسبت به عملکرد والدین، تامین نیازهای مادی، کسب امنیت روانی و… است.

از دلایل اصلی گرایش دانش ­آموزان به انواع بزهکاری و خشونت، می‌توان به اختلافات و درگیری‌های خانوادگی، سرخوردگی­‌های اجتماعی، تحقیر، عدم توجه به نیازهای عاطفی و احساسی، محیط نامناسب مدرسه، ناامنی روانی در خانه و کمبود اعتماد به‌ نفس اشاره نمود.

نوجوان فراری و اوباش، ثمره خانواده­‌ی نابسامان است. دختر یا پسر نوجوان پس از سال­ها تحمل وضعیت متشنج و نابسامان خانواده، سرانجام تاب تحمل خود را از دست داده و چون دیگر نمی‌تواند چنین محیطی را تحمل کند، به امید رهایی از آشفتگی‌ها، نزاع و درگیری­های روزمره والدین، از خانه متواری می­شود و این اولین قدم برای خلاف است. غافل از این‌که روزهای به مراتب سخت­تری انتظارشان را می­کشد. در حقیقت آنان از ظلم خانه به ظلم جامعه پناه می­برند،

بیشتر نوجوانان خلافکار والدین‌شان را مهم­ترین عامل انحراف خود می­دانند، و در اکثر موارد حاضر به بازگشت نیستند و اگر به اجبار بازگردند دوباره فرار می‌کنند. در این میان پسران درصد قابل توجهی از بزهکاری­‌ها را به خود اختصاص داده‌­اند درحالی که سهم دختران در بزهکاری‌های اجتماعی بسیار اندک ولی رو به رشد است.

باتوجه به این که والدین مهم­ترین نقش را در آینده و شکل­ گیری شخصیت نوجوانان دارند، باید نسبت به سرنوشت و وضعیت کودکان خود حساسیت بیشتری به خرج دهند و نگاه و نوع برخوردشان با فرزندان را تغییر دهند.

صاحب­نظران بر اهمیت و نقش خانواده به­ عنوان زیربنای هر جامعه سالم تاکید ویژه دارند و به هیچ‌عنوان نمی­توان از کنار این واقعیت تلخ گذشت که نهاد خانواده به ­طور جدی مورد تهدید قرار گرفته است. روشنفکران و فرهیختگان و نهادهای مردمی باید هرچه زودتر تمهیداتی در این زمینه بیاندیشند.

برخی اقدامات پیشگیرانه در جهت جلوگیری از نابسامانی و کمک به استحکام و تقویت خانواده‌های تک والد، زنان خودسرپرست، زنان سرپرست خانوار و درکل آسیب‌پذیر عبارتند از: پرداخت مستمری و تامین معاش‌، ایجاد اشتغال‌، تامین ودیعه مسکن، بهبود وضعیت تحصیلی و تغذیه کودکان، آموزش در ابعاد مختلف (به خصوص برای والدین) و…

همچنین پرداخت کمک هزینه زندگی به خانواده­‌های کودکان خیابانی و بزهکار، تلاش در ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای آن­ها، ارائه خدمات توان­بخشی به خانواده‌­های معلولین و بیماران روانی از جمله اقدامات ارزشمند در جهت حمایت از خانواده‌­های در معرض نابسامانی و آسیب (فرزند آزاری) هستند.

از طرفی دیگر اصلاح قوانین مربوط به خانواده، طلاق، حق حضانت فرزندان به مادر، حمایت از مادران در دوران بارداری، تنظیم خانواده، آموزش مناسبات اجتماعی و فرهنگی از جمله اقدامات دیگر در زمینه کاهش آسیب‌­های اجتماعی خانواده به حساب می‌آید.

درباره نویسنده

افشین طباطبایی

افشین محمدباقر طباطبایی. نویسنده و پژوهشگر مسائل اجتماعی - روانشناختی - مشکلات جوانان. مربی مثبت‌اندیشی. شعار او این است: رهبر ارکستر زندگی خود باشید

دیدگاهتان را بنویسید