خشونت‌های خیابانی
یکی از جلوه‌های خشونت استفاده عمدی از نیروی فیزیکی علیه خود یا فردی دیگر است که امکان دارد موجب صدمه دیدن یا مرگ او شود. خشونت را براساس رابطه بین قربانی، مجرم، علت درگیری، محل حادثه و… میتوان طبقه بندی نمود. خشونت خیابانی استفاده از نیروی فیزیکی توسط فرد یا افرادی در مکان‌های عمومی میباشد. تقریبا یک سوم این جرایم در خیابان و محیط‌های باز صورت میگیرد، و اشکال مختلفی دارند، از جمله سرقت (با یا بدون آسیب)، مزاحمت نوامیس، زورگیری، نزاع سطحی منجر به ضرب و جرح، تهدید با انواع سلاح سرد، قتل، تجاوز و… گرچه بسیاری از خشونت‌های خیابانی مربوط به اراذل و اوباش است، ولی افراد عادی زیادی هم به‌طور ناخواسته به بهانه‌های واهی درگیر زدخوردهای بی‌مورد با یکدیگر میشوند، تصادف دو خودرو – خرید و فروش، طلب پول و… همین موضوع خشونت خیابانی را به یک مساله و مشکل برای سلامت عمومی تبدیل کرده.
همچنین نزاع برخواسته از خشونت موجب آسیب‌های غیرکُشنده و ناتوانی‌های دایم یا موقت نیز میشود. برخی از قربانیانی که در بیمارستانها تحت درمان قرار گرفته‌اند، درساختمان‌های عمومی یا در خیابان جراحت و زخم چاقو و خنجر برداشته بوده‌اند. آسیب‌هایی که موجب ناتوانی دایمی میشوند، تاثیرات اجتماعی، احساسی و اقتصادی زیادی برای فرد آسیب دیده به دنبال خواهد داشت. به زنان و کودکان نیز آسیب‌های جدی وارد میشود.
نزاع بار مالی نیز به دنبال دارد. آسیب‌های ایجاد شده(در زد وخوردها) موجب پرداخت دیه شده و هردو طرف را به واسطه رفتن به کلانتری، دادسرا و… ازکار یا تحصیل باز میدارد. اجتماع نیز بار اقتصادی این خشونت‌ها را متحمل خواهد شد.
پیشگیری از نزاع خشونت بار سه سطح دارد:
۱- برای پیشگیری از بروز دردسر و اَعمال خشونت آمیز، قبل از وقوع آن توصیه‌های مطرح میشود مثل؛ خروج از صحنه، مهارخشم، راه‌کارهای جلوگیری از درگیری و نزاع، بالابردن سطح فرهنگ از طریق آموزش.
۲- پیشگیری از آسیب‌های بیشتر، متوقف نمودن نزاع یا درگیری بدون فوت وقت، فرو نشاندن التهاب خشونت آمیز، با استفاده از ابزارهای قانونی – همت شخصی، نیروی پلیس و…
۳- محدود کردن میزان ناتوانی قربانی پس از وقوع آسیب.
در رویکرد عدالت کیفری (شماره ۲) برای پیشگیری از خشونت معمولا با طرد افراد خشن (دستگیری، محاکمه و…) تلاش میشود احتمال آسیب‌های بیشتر یا مرگ‌های ناشی از چنین نزاع‌هایی کاهش یابد. تلاش‌های عدالت کیفری با استراتژی سطح اول هم در ارتباط هستند چون از وقوع عمل خشونت آمیز جلوگیری میکند. رویکرد سلامت عمومی از منظر حفظ سلامت با تعیین نوع قربانیان و مجرمان آسیب‌های خشونت آمیز و محل وقوع نزاع اقدامات بازدارنده را به سمت صحیح هدایت میکند.
برای ایجاد برنامه‌ها و سیاست‌های موثر پیشگیری، و حفظ سلامت عمومی باید عوامل بروز اَعمال خشونت آمیز ، نزاع و… را شناسایی نمود. محققان با استفاده از تحقیقات علمی عوامل موثر در افزایش یا کاهش اَعمال خشونت آمیز و مولفه‌های بازدارنده را شناسایی کرده‌اند. ویژگی‌های؛ روانی (ابراز خشم)، اجتماعی(توانایی مهار نفس)، رفتاری (مصرف موادمخدر، حمل سلاح سرد) نیز در افزایش رفتار خشونت آمیز مثل درگیری و نزاع خیابانی نقش دارد. در حال حاضر نوجوانان و جوانان کم سن بالاترین و رو به رشدترین خشونت‌های کُشنده و غیرکُشنده را دارا هستند.
ویژگی محیط‌های اجتماعی و شهری نیز عاملی در وقوع خشونت‌های خیابانی است. مثل: قرار گرفتن در معرض خشونت یا مشاهده رفتار خشونت آمیز در خانواده، همسالان، همسایه‌ها، مردم، رسانه‌ها (تلویزیون). نوجوانانی که قربانی یا شاهد خشونت بوده‌اند بیشتر در رفتارهای خشونت آمیز شرکت خواهند کرد. علاوه بر این، کودکانی که توسط والدین فاقد مهارت‌های فرزندپروری بزرگ میشوند یا در دسته‌های ارازل و اوباش قرار دارند، بیشتر در نزاع‌های خشونت آمیز شرکت خواهند کرد.
در محیط‌هایی که فرصت‌های اقتصادی و آموزشی کمی دارند، خشونت راهی برای کسب احترام و مقام است. برنامه‌های بازدارنده و استراتژی‌های موثر برای پیشگیری باید مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. علاوه براین، استراتژی‌های قانونی و سیاسی میتواند بر تلاش‌های سلامت عمومی در جهت کمک به کاهش هزینه‌های ناشی از خشونت‌های افراد کمک کند.
