رکود فرهنگ
بیشتر نویسندگان برای چاپ و نشر کتاب با مشکلات عمدهای مواجه میشوند (از گرفتن مجوز و اصلاحیههای ارشاد تا حقالتالیف یا سرمایهگذاری شخصی و پخش و فروش. به طور حتم به غیراز تعدادی انگشت شمار آثار مطرح که به دفعات تجدید چاپ میشوند، بسیاری از کتابهای ارزشمند دیگری هستند که به حمایت نیاز دارند.
همانطور که برای برگزاری رویدادهای ورزشی و مسابقات هزینه میشود، حوزه کتاب هم نیاز به پرداخت یارانه و ورود جدیتر مسئولان و خیرین دارد. افراد خیر برای توسعه کتابخوانی باید دست به کار شوند و اقدامی کنند.
مشکلات پیش روی نویسنده و ناشر وضعیت تولید و عرضه کتاب را کند و سخت کرده است و مهمترین آنها بالارفتن قیمت کتاب و کاهش تقاضای خرید است. مشکل بسیاری از ناشران، کمبود منابع مالی است، وقتی کتاب آماده شد، ناشر کتاب را در قبال دریافت چکهای طولانی مدت در اختیار پخش کننده قرار میدهد و اگر بخواهد از وام بانکی استفاده کند که دیگر تکلیفش معلوم است.
بهره بالای تسهیلات بانکی، کم شدن میزان فروش (یعنی درآمد کمتر) حتی باعث میشود ناشر و چاپخانهدار دست به تعدیل نیرو بزند. بالا رفتن قیمت تمام شده کتاب در چنین سیر فرسایشی به کاهش فروش، کاهش تیراژ و… ختم میشود.
موضوع این است که افزایش قیمت تمام شده کتاب آثار سوء فرهنگی نیز به جا میگذارد؛ از جمله کاهش سرانه مطالعه، هرزگردیهای اینترنتی، گرایش به شبکههای مخرب اجتماعی و دیگر روشهای مضر گذراندن وقت.
برخی افراد به مشکلات ناشی از تحریم یا کاغذ وارداتی اشاره میکنند، گاه قیمت کاغذ در طول سال چند بار تغییر میکند که بار مضاعفی بر افزایش هزینههای نشر، ناشر و نویسنده وارد میکند.
دستاندرکاران برای حفظ ساختارهای فرهنگی نه تنها باید نظارت دقیقی بر قیمت کاغذ داشته باشند، بلکه باید نسبت به عرضه کاغذ ارزان جهت نویسندگان هم اهتمام ورزند. ناگفته نماند که استعداد تولید کاغذ مرغوب در داخل کشور هست، اما برنامهریزی صحیحی برای انجام آن وجود ندارد.
شاید رشد فزاینده ناشران در ایران یکی از دیگر دلایل بروز برخی مشکلات این حوزه باشد. بسیاری از ناشران در زمینهکاری خود بسیار خوب عمل میکنند و دغدغه مسایل فرهنگی جامعه را دارند، ولی برخی دیگر تنها به منظور کسب سود وارد این رشته شدهاند. در این میان میتوان به پدیده شوم تکثیر غیرقانونی کتاب توسط برخی افراد فرصت طلب و سودجو اشاره کرد که تمام زحمت نویسنده و ناشر را به باد میدهد.
انسان هر اندازه گرفتار و غوطهور در سختیها و رنج باشد، حتما میتواند شاخه شکستهای برای نجات خود از غرق شدن بیابد و آن راهی است به سوی نور و رستگاری. انجمن ناشران یا نویسندگان باید آستینها را بالا بزنند؛ کتاب را به صورت عمده از نویسندگان بخرند و در دبیرستانها، مسابقات ورزشی، دانشگاهها، فرهنگسراها و… به مناسبت اعیاد و هر بهانه دیگری هدیه دهند.
حتی از خود نویسندگان هم برای اهدا کتاب دعوت شود. مطمئن باشید افراد نیکوکار و خیر که همت عالی دارند منتظرند که قدم پیش بگذارند و به امر مهم توسعه و گسترش فرهنگ نشر و کتاب و کتابخوانی جامعه عمل بپوشانند.
کار نویسنده اندیشیدن، تولید فکر و پژوهش است. مسئولان اگر امروز فکری برای حمایت زیربنایی و اصولی از کتاب و نشر – نویسنده و ناشر و در یک کلام تقویت پایههای فرهنگی نکنند، شاید فردا برایمان سرشار از حسرت و افسوس باشد.