خانواده اولین نهاد اجتماعی است و ازدواج به عنوان یکی از اولین و مهمترین رسوم اجتماعی برای دستیابی و تقویت نیازهای عاطفی، غریزی و امنیتی همواره مورد توجه بشر بوده است. ازدواج رابطه ای انسانی، پیچیده، ظریف و پویا میباشد که از ویژگی های خاصی برخوردار است، که درصورت وجود محیطی سالم و سازنده، روابط گرم و صمیمی بین زن و مرد، کانون خانواده پیشرفت و ارتقا بهداشت روانی جامعه را فراهم میسازد.
هرچه محیط خانواده سالمتر و امنتر باشد به همان اندازه روحیه اعضای آن مثبت تر خواهد بود. این تاثیر و کیفیت مطلوب به طور مستقیم به جامعه هم منتقل میشود، چون هر فرد انرژی درونی خود را در روابط اجتماعی اش وارد میکند و جامعه هم از افراد مختلف تشکیل شده، یعنی پتانسیل اجتماعی هر جامعه ای برآمده از متن خانواده هاست. پس محیط نامساعد و ناهنجار خانواده نیز تاثیری نامطلوب و تخریبی بر اخلاق اعضا و در نهایت بر اجتماع میگذارد.
برآورد کردن نیازهای: عاطفی – احساسی – اجتماعی – غریزی هر انسانی ابتدا در محیط خانواده صورت میگیرد. تعامل و دلبستگی افراد خانواده با یکدیگر نیرو و پتانسیل شگرفی ایجاد میکند که زمینه ساز بسیاری کارهای مثبت دیگر است، و عدم چنین روابطی از ضعف ساختار خانواده نشات میگیرد که به گسترش ناهنجاری و بزه کاری در جامعه دامن میزند.
اختلاف نظر و آرا در هر جمعی امری طبیعی است. در نهاد خانواده به خاطر منافع مشترک اعضا به خصوص زن و مرد، که بنیان خانواده بر دوش آنان است، تضاد و اختلاف نظر نباید بار تخریبی به خود بگیرند، بلکه از پتانسیل موجود در تضارب آرا باید در جهت پیشبرد اهداف خانواده بهره برد.
با گسترش شهرنشینی ساختار و کارکرد و اقتدار خانواده ها دگرگون و کمرنگ شده است. با این وجود پتانسیل درونی خانواده؛ به عنوان اولین نهاد اجتماعی و قدرتمندترین و تاثیرگذارترین آن در تنظیم رفتار جنسی جامعه – تولد نوزادان – تربیت انسان – مراقبت از سالمندان، امنیت اقتصادی و… جایگاه ویژه و نقش بارزی دارد.
اگر به تعریف و تشبیه سمبلیک خانواده به عنوان دژی محکم و استوار نگاهی دقیقتر بیاندازیم این مفهوم آشکار میگردد؛ که منظور از دژ جای است که انسان در آن احساس آرامش و امنیت میکند. درگذشته های دور انسان ها در قلعه هایی زندگی میکردند تا از تجاوز اشرار، قبایل بدوی، حیوانات وحشی، بلایای طبیعی، سیل، طوفان و… درامان باشند. از اینرو در تعبیر خانواده به عنوان دژ چنین مفاهیمی نهفته است:
احساس امنیت – آرامش – تعلق – اطمینان
