شناخت انگیزش

یکی از وظایف اصلی مربی ­ها شناخت انگیزش ورزشکاران و تقویت و جهت­ دهی مناسب به آن است هر فردی بنا به­ دلیلی که می­تواند؛ انگیزه ­ای درونی یا بیرونی باشد، به ورزش روی می­ آورد درک این انگیزه­ ها توسط مربی­ گام بزرگی در کسب موفقیت­ های ورزشی است.

آبراهام مازلو «­Abraham Maslow» معتقد است انسان­ ها برای ارضای مجموع ه­ای از نیازهای خود که به­ شکل سلسله مراتب قرار دارند، همیشه در حال تلاش ­اند. مازلو نیازهای انسانی را به دو دسته­: «حیاتی» (فیزیولوژی – گرسنگی – خواب و…» و «رشد و تعالی (محبت و خودشکوفایی و…) تقسیم می­نماید. طبق نظریه­ مازلو وقتی انسان یک طبقه از نیازها­یش را برآورده ساخت برای رفع نیازهای بالاتر اقدام می­نماید.

نیاز به خود شکوفایی(رشد استعدادها)           طبقه هفتم

نیازهای زیباشناختی                                  طبقه ششم

نیازهای فکری و اندیشه                              طبقه پنجم

نیازهای اجتماعی(پیشرفت، عزت نفس)          طبقه چهارم

نیاز به امنیت (روانی)                                  طبقه سوم

نیازهای عاطفی(تعلق و محبت)                     طبقه دوم

نیازهای فیزیولوژیک(جسمی)                         طبقه اول

نیازهای معرفی شده از سوی مازلو می­تواند به مربیان در درک نیازهای ورزشکاران کمک کند. طبق مطالعات انجام گرفته افراد از طریق ورزش و فعالیت­ های بدنی؛ به­ ویژه ورزشکاران سه نیاز اصلی خود را دنبال می­کنند:

الف) کسب نشاط و سرزندگی

هر انسانی براساس ویژگی­ های شخصیتی­ اش از میزان معینی تحرک و هیجان برخوردار است. از این­ رو فرد برای رسیدن به این ظرفیت خدادادی نیاز به تلاش و تکاپو دارد. میزان بیشتری از نیاز ذاتی به گریز شخص از موقعیت موجود، او را وادار می­کند آرامش را درجایی دیگر پیدا کند، از طرفی دیگر به میزان کمتری از نیاز به کسالت و افسردگی در فرد ختم می­گردد.

اساسا ورزش و فعالیت بدنی به­ طور طبیعی باعث نشاط و سرزندگی می­گردد و ورزشکار بعد از تمرین احساس سبکبالی و فراغت می­نماید، اما اگر محیط تمرین خشک و رسمی برگزار شود و نیازهای ورزشکاران جدی گرفته نشود، ورزش هم نمی­تواند پاسخگوی این­ نیاز باشد. برای رسیدن به این هدف مربی­ها باید:

۱- سطح تمرین و فشار آن را بر اساس میزان مهارت ورزشکاران تعیین نمایند.

۲- تمرینات را طوری طراحی کنند که ورزشکاران دائما شکست را تجربه ننمایند یعنی تمرین همراه با تجربه­ شیرین پیروزی باشد.

۳- با ایجاد تنوع در تمرینات جذابیت تمرین را افزایش دهند.

۴- به ورزشکاران فرصت انجام کارهای دلخواه را بدهند.

ب) به ورزشکاران اجازه­ مشارکت در طراحی تمرین را بدهند.

برخی افراد برای عضو گروه و دسته­ ای شدن به لباس ورزشکاران یا فلان تیم درآمدن ورزش می­کنند. برای این­ها مسابقه و تمرین در درجه­ دوم اهمیت قرار دارد. ایشان توجه چندانی به کسب شهرت، قهرمانی، مدال، قدرت بدنی، مهارت ورزشی و… ندارند و همین که عضو باشگاه مربوطه باشند، برایشان کافی است.

درک مربی­ها از موقعیت ویژه و انگیزه خاص این اشخاص می­­تواند به نیازشان پاسخ گفته و آنان را به تلاش و فعالیت تیمی تشویق نماید. مربی با شناخت درست انگیزه­ ها و نیازهای اعضای باشگاه و تیم می­تواند از نیرو و توان هریک در جهت اهداف گروهی بازیکنانش بهره ببرد. حال این هوشیاری و ذکاوت اوست که بداند کدام مهره را درکجا به­ کار گیرد، تا بهترین نتیجه حاصل شود.

ج) نیاز به ارزشمند بودن

یکی از انگیزه­ های اصلی که افراد به ورزش روی می­ آورند، میل به نشان دادن ارزش­ های شخصی­ شان به دیگران است. تا زمانی­که ورزشکار مبتدی است و هنوز توانایی چندانی در فراگیری مهارت­ های رشته­ مربوطه پیدا نکرده، قضاوت دیگران (مربی و هم باشگاهی ­ها و…) از صلاحیت فنی او خیلی اهمیت دارد.

خودشناسی همراه با واقع­ بینی ورزشکار باید به ­تدریج جایگزین ثاثیرپذیری از نظرات و ارزیابی دیگران شود. بدبین منظور که ورزشکاران با کسب موفقیت­ های ورزشی به میزان توانایی شان واقف می­شوند.

اما از طرف دیگر موضوع شکست در میان است، که معمولا به ­قصور و ناتوانی ورزشکار تعبیر می­شود و منجر به احساس کم ارزشی در او می­گردد. از این ­رو ورزشکارانی که پله­ های پیروزی را یکی بعد از دیگری بالا می­روند و مدام تجارب مثبت کسب می­کنند به ­نوعی خودباوری از توانایی­ های خود می­رسند(اعتماد به­ نفس) از سویی، ورزشکارانی که شکست­ های بیش­تری تجربه کرده­ اند معمولا اعتماد به­ نفس کمتری دارند و اغلب بر این باورند که  جبر و اقبال در کار آن­ها دخیل بوده است، و ناکامی­ های شان را به­ عوامل بیرونی نسبت می­دهند.

در نگاهی اصولی به ­موضوع اهداف و انگیزه ­ها برای ورزشکاران نباید بر پایه پیروزی یا شکست ارزیابی شود بلکه ملاک را باید بهبود سطح عملکرد و مهارت­ها تعیین نمود.