سرزنش و تحقیر کودک:
عوامل مهمی وجود دارد که شخصیت کودکان را از بدو تولد شکل می‌دهد. شخصیت پدر و مادر، نحوه‌ی رفتار آن دو نفر، محیط خانه، محیط اجتماع و کلا محیطی که روابط کودک با دیگران در آن شکل می‌گیرد همه در شکل‌گیری استحکام روانی کودک بسیار مهم است. مهمترین افراد این محیط نیز پدر و مادر و بستگان نزدیک کودک هستند. اساس شکل‌گیری شخصیت کودکان تا سنن ۵ – ۶ سالگی می‌باشد. بیشترین تاثیرپذیری را کودکان از بدو تولد تا این سن دارند، درنتیجه نوع رفتار اطرافیان نقش بسیار مهمی در این دوران بازی می‌کند.
پذیرش و عشق بی‌قید و شرط به کودکان، برخورد مناسب، خطاب کردن آنان با القاب مناسب، احترام، تایید، تشویق و تحسین کودکان، توجه کردن به آنان در همه‌ی ابعاد، و اجازه‌ی اظهارنظر دادن به آنها، می‌تواند شخصیت مثبت و سالمی را در کودکان شکل دهد.
اهانت، تحقیر، سرزنش‌های مداوم، مقایسه، سرکوفت، بی‌توجهی، انتقادهای بیجا، تعبیرات غیرمحترمانه و یا تامین نکردن نیاز کودکان از مهمترین عواملی هستند که بذر کینه و نفرت را در دل کودک می‌پاشند، و می‌تواند تاثیر منفی و تخریبی زیادی بر روان آنها داشته باشد از جمله موجب ایجاد ناسازگاری در آنان شود.
اغلب والدین به واسطه‌ی عدم آگاهی فرزندان خود را با سرزنش و تحقیر بزرگ می‌کنند. به کار بردن کلماتی مانند: بی‌عرضه، تنبل، شلخته، دست و پا چلفتی، خنگ، بی‌شعور، بی‌مسئولیت، تو هیچی نمی‌شی، به جز خرابکاری کار دیگری بلد نیستی، بکن نکن‌ها، برو و نرو، بخور و نخورها، بشین و نشین‌ها و امر و نهی‌های مکرر در حقیقت امنیت خاطر را از کودک می‌گیرند. متاسفانه بیشتر پدر و مادرها ناخواسته فرزندان خود را در چنین جو تخریبی و منفی و سرشار از تنشی قرار می‌دهند.
بسیاری از زنان و مردان وقتی به خاطرات گذشته خود رجوع می‌کنند، فشارهای روانی بسیاری را از دوران کودکی خود به یاد می‌آورند اضطراب؛ نمره، امتحان، نارضایتی پدر، خطای سهوی، کار اشتباه و احساس گناه حاصل از آنها.
مهمترين آسيب تخریبی تحقیر و سرزنش والدین؛ کاهش اعتماد به نفس است. هر چقدر اعتماد به نفس کودک پايين‌تر باشد اميد و آرزو‌هاي او بیشتر دچار خلل و نقصان مي‌شود. اين دسته از کودکان در برقراري ارتباط با ديگران معمولا مشکل دارند و در بزرگسالي به اين باور خواهند رسيد که قادر به انجام هيچ کار صحیح و درستي نيستند. در واقع با سرکوب اعتماد به نفس در فرد‌ي که تحقير شده است، خودباوری او نیز رو به زوال می‌رود و به مرور باعث به وجود آمدن حس خودکم‌بيني در کودک مي‌گردد. کودکاني که مدام اعتماد به نفس‌شان کاهش مي‌یابد، در مقابل خواسته‌هاي ديگران جرات نه گفتن را هم از دست مي‌دهند.
از طرفی دیگر مقايسه شدن کودک با ديگران، و جدي گرفته نشدن کودک از سوي والدين هم به خجالتي شدن فرزندان منجر مي‌شود، و توانایی و مهارت نه گفتن را از آنان سلب می‌کند. در کل کودکانی که تحقیر، سرزنش، مقایسه و تقبیح می‌شوند به؛ خودکم‌بيني، ناسازگاری شخصيت، خجالتي بودن، خشونت و پرخاشگری، ناتوانی در تصمیم‌گیری، بدبینی و دودلی، نفرت، ضعف اعتماد به نفس و بسیاری دیگر از نقاط ضعف روانی مبتلا خواهند شد.
