ناامنی روانی عامل تشدید ترس و اضطراب کودکان
بررسی‌ها نشان داده اختلاف و مشاجره والدین باعث تخریب روحیه و بروز احساس ناامنی در فرزندان می‌شود و به همین علت است که پدر و مادر باید رفتارهای خود را در حضور فرزندان مهار و مدیریت کنند. هر عاملی که امنیت روانی کودکان را به خطر اندازد، احساس ناامنی، ترس و اضطراب را در آن‌ها تشدید خواهد کرد، و بروز این دو مشکل در سن و سال پایین زمینه‌ی بروز بسیاری از مسایل خواهد شد.
برخی والدین بر سر مسائل مختلف با یکدیگر جر و بحث و مشاجره می‌کنند و حتی بدون توجه به حضور بچه‌ها بد دهنی کرده و به هم فحش و ناسزا می‌دهند، اغلب زن و شوهر با گذشت زمان آشتی کرده، اما اثرات رفتار اشتباه‌شان که در حضور فرزندان صورت گرفته تا مدت‌های زیادی بر ذهن و روان کودکان باقی می‌ماند.
به همین خاطر پدر و مادر در حضور فرزندان مراقب رفتارهای خود باشند زیرا وقتی امنیت روانی آن‌ها به خطر بیافتد، چارچوب‌های ذهنی و روانی فرزندان نیز به هم می‌ریزد و یک‌باره احساس ناامنی، فروپاشی و واماندگی بر آنان غلبه می‌کند.
کودکان مانند آدم‌های بزرگ، تجربه و قدرت تجزیه و تحلیل ندارند و از آن‌جا که همه امنیت و استواری زندگی خود را از والدین دریافت می‌کنند، وقتی آن را در خطر ببینند، دچار تزلزل روانی خواهند شد. شب ادراری، لکنت زبان و پرخاشگری از جمله پیامدهای احساس ناامنی در کودکان می‌باشد. این مساله در برخی موارد به لوچی چشم و کمای ناگهانی نیز منجر می‌شود، هر چند در حالت‌های حاد، موجب فرار از خانه و خشونت‌های لحظه‌ای می‌شود.
واکنش کودکان در سنین مختلف متفاوت است. فرزندان قبل از بلوغ به والدین خیلی وابسته هستند، آن‌ها پدر و مادر را همه چیز خود و کانون خانواده را منشا آرامش و امنیت می‌دانند، ازاینرو وقتی این چارچوب با خطر مواجه شود، همه آرامش آن‌ها نیز متزلزل می‌شود.
استفاده از عبارت‌هایی نظیر «تو را طلاق می‌دهم» ، «همسری دیگر اختیار می‌کنم»، « می‌روم مامان جدید برایت بگیرم» یا «با هم به خارج از کشور می‌رویم» و بسیاری از حرف‌های دیگر که حتی ممکن است به شوخی میان پدر و مادر و فرزندان رد و بدل شود از عوامل تخریب امنیت روانی و روحی فرزندان است.
با وجود چنین احساس ناامنی درس خواندن هم غیر ممکن است. احساس خطر همه چیز فرد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد درست مانند زمانی که یک فرد بالغ در محیط کار خود احساس ناامنی دارد و دیگر نمی‌تواند به فعالیت خود به طور صحیح ادامه دهد.
امنیت روانی به‌عنوان اولین مساله مورد توجه و با اهمیت در زندگی انسان مطرح است. اغلب والدین با دستان خود در محیط خانواده امکان برخورداری از امنیت روانی را از فرزندان سلب و با این کار به اعتماد به‌نفس و خودباوری آن‌ها خدشه وارد می‌کنند. فرزندانی که در چنین خانواده‌هایی رشد می‌کنند، در بزرگسالی احساس مسوولیت نخواهند داشت و به فرد عاجز و بیچاره‌ای تبدیل خواهند شد که فقط در زندگی برای برخورداری از احساس امنیت جنگیده است.
مشاجره و جر و بحث والدین
ناامنی روانی باعث می‌شود کودکان بیشتر شب‌ها با ترس و اضطراب به خواب بروند چون شاهد مشاجره و جر و بحث والدین بوده‌اند و هر لحظه فکر می‌کنند که مبادا پدر یا مادر منزل را ترک کرده و دیگر باز نگردد، ازاینرو هر نوع نگرانی فضای ذهنی پر آشوبی را برای کودکان ایجاد می‌کند.
در چنین شرایطی تمرکز بر درس و تحصیل هم امکان‌پذیر نیست. اضطراب و نگرانی مانع رشد خودباوری در کودک می‌شود و پایه‌های عزت نفس هم در او سُست و ضعیف شکل می‌گیرد، که باعث بروز مشکلات بزرگتری در آینده می‌گردد.
والدین در صورت بروز اختلاف و مشاجره باید درجایی به دور از چشم فرزندان بحث کنند، زیرا این اختلافات فقط به دو طرف دعوا مربوط می‌شود و نباید پای فرزندان هم به میان کشیده شود، امواج اختلاف والدین فرزندان را تخریب خواهد کرد. بهتر است زن و شوهر مشکلات را میان خود حل کرده و از حرف‌های نیش‌دار و کنایه‌آمیز، که سبب بروز نگرانی، اضطراب، ترس و ناامیدی در ضمیر ناخودآگاه کودکان بی‌گناه می‌شود، جدا پرهیز کنند. یعنی کودکان نباید به خاطر اختلاف و مشکلات میان پدر و مادر آسیب ببینند.
در غیر این صورت انرژی روانی که باید صرف یادگیری و کشف شهودی و آموزش کودک شود، خرج مقابله با تنش‌های فکری و نگرانی و اضطراب روانی خواهد شد. درحقیقت فرزندان هنگام مشاجره بین والدین، تبدیل به موجودی بی‌پناه و وحشت زده می‌شوند، و پس از فرو نشستن طوفان کشمکش‌ها، سرگردانی و یاس را تجربه می‌کنند.
والدین باید در نظر داشته باشند چنین مشاجراتی، سبب ویرانی سلامت روانی کودکان می‌شود و نهاد و طینت پاک آن‌ها بستر شکل‌گیری نابهنجاری‌های آتی رفتاری و روانی می‌گردد. بسیاری از صاحبنظران علوم تربیت کودک، کودکان را آیینه تمام نمای والدین می‌دانند و بر این باورند که آشنایی پدر و مادر با خصوصیات روانی، شناختی و جسمانی فرزندان کلید اصلی تربیت فرزندان است.
بدون شک در خانه‌ای که با تفاهم والدین و احترام آن‌ها به یکدیگر«حریم مهروزی» سایه خود را می‌گستراند، فرزندانی تربیت می‌شوند که گوهر ارزشمند و گرانبهای وجودشان سرشار از محبت و مهر است و کینه، شکست و ناکامی در آن جایی ندارد.
