اعتیاد

مسأله اعتیاد یک ناهنجاری و معضل اجتماعی نه تنها در ایران، بلکه در تمام کشورهای جهان است. اعتیاد به مواد مخدر در معضل خانمان سوزی است که جامعه‌ی بشری را در برگرفته و باعث به انحراف کشیدن جوانان، زنان و مردان می‌شود و زندگی آن‌ها را به سوی تباهی و نیستی می‌کشاند. اعتیاد گستره و تنوع زیادی دارد؛ مواد مخدر سنتی، صنعتی، الکل و … که هر کدام به زیر مجموعه‌هایی نیز تقسیم می‌گردند.

از آن جایی که تنوع و گستره‌ی مواد مخدر زیاد می‌باشد، وقتی آدم‌ها دچار این معضل می‌شوند به سادگی نمی‌توانند خود را رها کنند و با سرعت به سوی نیستی و تباهی می‌روند و نه تنها زندگی خودشان، بلکه زندگی اطرافیانشان هم تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. در نتیجه همواره از اعتیاد به عنوان معضلی که جامعه بشری را تهدید می‌کند یاد می‌شود.

نوع سنتی مواد مخدر، افراد را به سمت خماری و خمودی و رکود می کشاند. ولی متأسفانه نوع جدید آن، مواد مخدر صنعتی که چند دهه‌ای است وارد بازار سیاه شده و جوانان را تحت‌تأثیر قرار داده؛ مثل: شیشه، کراک و… فرد معتاد را به فعالیت بیش از اندازه فعالیت جسمی و روحی وادار و او را تحریک می‌کند، درواقع یک نوع محرک ذهنی و مغزی است، که ترشح هورمون‌های مغز را به شدت بالا برده و در کوتاه مدت و دراز مدت باعث تخریب سلول‌های مغزی و بالطبع واکنش‌های نادرست و نابجای فرد مصرف‌کننده می‌شود. مثلاً مصرف برخی مواد مخدر مثل: شیشه‌، که انواع و اقسام هم دارد، ترشح هورون دوپامین در مغز را تقریباً حدود ۷ الی ۸  برابر حالت نرمال و طبیعی می‌کند که منجر به توهم زایی می‌شود، یعنی فرد معتاد پس از مصرف خود را در حالت‌های غیرعادی تصور می‌کند و باعث می‌شود دست به فجایع و جنایات وحشتناک بزند.

به طوری که معتاد وقتی به حالت طبیعی باز می‌گردد تعجب می‌کند که چرا چنین اتفاقی افتاده است. در حقیقت هنگام مصرف مواد مخدر آنچنان ترشح هورمون‌های مغزفرد معتاد به صورت افراطی بالا می‌رود که وی اساساً متوجه کارهایش نمی‌باشد.

ولی واقعا علت اینکه چرا آدم‌ها به سمت مواد مخدر می‌روند چیست؟ و آن‌هایی که به سمت اعتیاد روی آورده‌اند چه باید بکنند؟ خطر، زشتی، پلشتی و مشکلات در همه جوامع بشری وجود دارد. همیشه سیل و زلزله آمده و خشک‌سالی و سرما و گرما بوده ولی نوع بشر در مواجه با این معضلات و مشکلات دنبال راه‌کار و راه چاره برای برون رفت می‌گشتند.

حال اگر قرار باشد ویروس اعتیاد به جامعه‌ی بشری بیفتد و انسان‌ها را به خود گرفتار کند، برای پیشگیری باید بدانیم که داستان از چه قرار است؟ چه انسان‌هایی و برای چه به به سمت اعتیاد می‌روند؟ پژوهشگران می‌گویند چند دسته از افراد به سمت اعتیاد کشیده می‌شوند؛ یک دسته آدم‌هایی که به شدت از سوی خانواده طرد شده‌اند، تخریب شخصیت شده‌اند، تحقیر شده‌اند، سرزنش شده‌اند. یعنی در کانون خانواده تأیید، تحسین و تشویق‌های لازم و درخور یک انسان را دریافت نمی‌کنند. ازاین‌رو جذب کسانی می‌شوند که این تأیید و تشویق را به آن‌ها عرضه کنند، و معمولاً هم چون جوان و نوجوان و کم تجربه هستند به سادگی در حلقه‌ی یاران و دوستانی جذب می‌شوند که امکان دارد سیگاری آغشته به مواد مخدر به آن‌ها تعارف کنند و همدیگر را هم تشویق و حمایت می‌کنند و چون از همدیگر تأیید می‌گیرند کم کم گرفتار شده و وقتی به خود می‌آیند که در غرق اعتیاد شده‌اند.

دسته‌ی دیگر کسانی هستند که به دنبال کسب هیجان بیشترند. یعنی آن‌‌قدر هیجان در زندگی‌شان دیده‌اند و کارهای مختلف را تجربه کرده و لمس کرده‌اند که حال در پی تجاربی تازه و نو می‌گردند، و تصور می‌کنند مواد مخدر می‌تواند نیازهای تازه‌شان را ارضا کند ولی کم کم در گذر زمان متوجه می‌شوند که به دیو اعتیاد گرفتار شده و به اسارت آن درآمده‌اند و زندگی‌شان به سمت تباهی کشیده می‌شود.

گروه دیگری هم هستند که متاسفانه اعضای خانواده‌شان معتاد هستند و این افراد ناخواسته به سمت اعتیاد کشیده می‌شوند . مثلاً شوهر معتاد همسرش را هم وادار می‌کند که همپایش شود. یا وقتی پدر و مادر معتاد حرفه‌ای باشند، فرزندان کوچک‌شان هم در آن دام گرفتار می‌شوند و اغلب از والدین خود الگوبرداری می‌کنند. یعنی ناخواسته بدون اینکه تصمیمی گرفته باشند وارد این چرخه شده و به دام اعتیاد گرفتار می‌شوند.

چه باید کرد؟

اول از همه با پایبندی به اصول اخلاقی می‌توانیم جلوی بسیاری از این‌ انحراف‌ها را بگیریم، یعنی با تقویت ایمان مذهبی. پژوهشگران نشان داده‌اند؛ کسانی‌که ایمان مذهبی محکمی دارند کمتر دچار معضلات اجتماعی و انحرافات اخلاقی می‌شوند.

دومین موضوع استفاده از فرآیند ورزش است. یعنی در دایره ورزش بسیاری از معضلات اجتماعی ورود پیدا نمی‌کند. یک ورزشکار حرفه‌ای دور خودش یک سپر حفاظتی دارد که این سپر حفاظتی اجازه نمی‌دهد که به سمت مواد مخدر، و برخی دیگر از معضلات اجتماعی، کشیده شود. درنتیجه ایمان مذهبی و ورزش هردو می‌توانند سپر حفاظتی برای هر فردی ایجاد کنند که او را در برابر بسیاری از معضلات از جمله اعتیاد که تهدیدش می‌کند، حفاظت نماید.

نقش حمایتی اطرافیان برای فردی که قصد ترک اعتیاد دارد بسیار حائز اهمیت است. اطرافیان اعم از پدر و مادر و خواهر و برادر، همسر و فرزندان می‌توانند نقش سازنده‌ای داشته باشند و به او کمک بکنند. حمایت‌‌ها، مراقبت‌ها، نوازش‌های آن‌ها در حقیقت سپر حفاظتی برای فرد معتاد درست می‌کند که امنیت روانی او را تامین می‌نماید. اگر این امنیت روانی برای فرد معتاد تامین شود، او حاضر است که خود را از دام این معضلی که دچارش شده رهایی دهد.

مولفه‌ی دیگری که به فرد معتاد کمک زیادی می‌کند حمایت معنوی یک مربی و مرشد دانا و فهیم می‌باشد که می‌تواند: پدر، استاد، مربی ورزش، و شخصی که انسان از او پیام،های درست، اخلاقی، و… آموخته که به‌وسیله آن اجازه ندهد به راه خطا رود، یا اگر رفته بازگردد.