اوقات فراغت :
حقايق اجتماعي نشان مي‌دهد يكي از عوامل مهم بزهكاري در نوجوانان خالي بودن اوقات فراغت آنهاست، در اين ايام زمينه‌هاي بروز رفتارهاي ناهنجار، اعتياد دیگر انواع انجام جرايم شكل مي‌گيرد. كمال مطلوب در آن است كه تمام وسايل مادي، معنوي و فضاي سالم جهت بهره‌جويي عمومي در جهت حذف زمينه‌هاي فقر اقتصادي، فرهنگي و تربيتي آماده گردد، تا انگيزه‌هاي لازم در ميان طبقات مختلف جامعه پرورش يابد.
جهت پر كردن اوقات فراغت؛ نوجوانان را نبايد با اصرار به كلاس خاصی فرستاد، که مورد نظر پدر و مادر است، بلكه مي‌توان از خودشان پرسيد كه چه چيزي خستگي‌شان را برطرف مي‌كند و آنها را به سمت كارهاي مورد علاقه‌شان سوق داد. اوقات فراغت به نظر بعضي از والدين و حتا مسوولان چيز زايدی است. باید بدانیم اگر براي اوقات فراغت نوجوانان هدف نداشته باشیم، بطور حتم اين اوقات زايد به نظر مي‌رسد و والدين روز شماري مي‌كنند كه تابستان هر چه زودتر به پايان برسد.
برنامه‌ريزي اوقات فراغت نمي‌تواند چيزي مستقل و بي‌ارتباط با ساير اوقات باشد، بلكه بايد در كنار برنامه كلان زندگي، مفيد، راهگشا و زمينه‌ساز باشد. در غير اين صورت خواه ناخواه بخش‌هايي از عمر پر ارزش انسان در وادي پوچي و بي‌ثمري از بين مي‌رود و صرف كارهاي بيهوده مي‌گردد.
يكي از روش‌هايي كه مي‌تواند اوقات فراغت نوجوانان و جوانان را زير پوشش قرار داده و بسياري از ضعف‌ها و كمبودهاي جسماني و رواني را رفع و درمان كند، ورزش و تفريحات سالم است. تربيت بدني و ورزش گذشته از جبران ضعف‌ها و حفظ تندرستي افراد، آنان را براي زندگي، تلاش و اهداف مشترك آماده مي‌سازد. استفاده از بازي در اوقات فراغت فرصتي را براي پيشرفت فرد فراهم مينمايد.
تندرستي يكي از مهم‌ترين نعمت‌هاست كه مي‌تواند در موفقيت انسان عامل مهمي باشد. خانواده و يا در واحد بزرگتر جامعه تنها زماني قادر خواهد بود راه ترقي و تكامل را طي كند كه متشكل از افرادي سالم، باارزش و پاك باشد. عوامل مختلفي در حفظ، بقاء و يا از بين رفتن تندرستي دخالت دارند و تربيت بدني عامل بسيار مهم و ارزنده‌اي است كه مي‌تواند به‌عنوان يك وسيله آموزش عملي و واقعي مفهوم و اعتقاد به تندرستي را در افراد ايجاد نمايد.
ورزش باعث يادگيري مهارت‌هاي رفتاري مي‌شود، با چنين تعبيري از ورزش به‌عنوان فرآیند عملی كمك‌كننده، که پيوسته با تربيت همراه است، مربیان ورزش بايد نوجوانان و جوانان را تشويق كنند تا به فعاليت در یک رشته ورزشی بپردازند. مربي علاوه بر آموزش بازي و انواع مهارت‌هاي ورزشي به نوجوانان، بايد فعاليت‌هاي ورزشي را براي آنها لذت بخش كند، زيرا لذت بودن از ورزش موجب مي‌شود كه نوجوانان، بیشتر به آن روآورده و انگيزه استمرار فعاليت‌هاي ورزشي ايجاد مي‌شود.
هنگام اجراي فعاليت‌هاي ورزشي، نوجوانان با ورزش‌هاي گروهي آشنا میشوند تا در موقعيت‌هاي مختلف بتوانند از آن استفاده كنند. آشنايي كودكان و نوجوانان به مقررات ورزشي و اجراي آن در بازيها ضروري است، لازم است فرصت استقلال فكري و تصميم‌گيري به كودكان داده شود تا در چنين فعاليت‌هاي مهمي شركت كنند و اِعمال مديريت و همكاري با ديگران را به طور عملي تمرين كنند.
نوجوان بايد خود را بشناسد، او مي‌تواند از طريق تجارب صحيح ورزشي به قدرت ذهني و جسمي خود پي ببرد. در امر تربيت، نه تنها شناخت نوجوان از ديدگاه مربي مهم است بلكه «خويشتن‌شناسي» نوجوان از نظر خود و در ارتباط با ديگران اهميت خاصي دارد. خودشناسي موجب مي‌شود كودك بتواند به موفقيت خود در اجتماع و ارتباط با ديگران، بيشتر پي برده و دريابد ديگران او را چگونه ارزیابی مي‌کنند، درنتيجه نسبت به حدود توانايي، استعدادها، قدرت ذهني و جسمي خود شناخت صحيح‌تري پيدا مي‌كند؛ به عبارت ديگر، در شناخت خود به واقعيت نزديكتر مي‌گردد و اين خودشناسي عامل مهمی در امر يادگيري است.
وقتي نوجوان احساس كند او را دوست دارند، به او احترام مي‌گذارند، مورد قبول اطرافيان و نزديكان است و موفقيت‌هايش بر شكست‌ها فزوني دارد، در راه استقرار و پي ريزي خودشناسي مفيد و مطلوب قرار گرفته است. هيچ چيز به اندازه‌ی احساس موفقيت، موجبات پيشرفت كودك را فراهم نمي‌آورد و موجب خودشناسي مطلوب او نمي‌شود.
تربيت‌بدني فرصت‌هاي زيادي براي كودك فراهم مي‌سازد تا او بتواند خود را نشان دهد، در انجام كارها توفيق يابد، حس ابتكار در او تقويت شود و در محدوده توانايي‌هاي ذهني، جسمي، عاطفي و اجتماعي خود تجاربی به دست آورد. نوجوانان و جوانان از طريق فعالیت‌های ورزشی در برابر افکار منفي و بدبینی‌ها مقاوم خواهند شد.
از آنجا كه سراسر زندگي مبارزه و مسابقه است، انجام مسابقه و گنجاندن آن در برنامه‌هاي ورزشي نوجوانان، نبايد ناديده گرفته شود. مسابقه با همسالان اگر بر مبناي صحيحي برنامه‌ريزي شده باشد از جنبه تربيت و پرورش، مهم و مفيد است. نوجوانان به‌طور طبيعي ميل دارند خود را با ديگران مقايسه كنند و نه تنها از آنان باز نمانند بلكه از ديگر همسالان خود پیشی بگيرند.
اين برتري بايد در مسير تربيتي قرار گيرد تا از رقابت‌هاي نادرست، مخرب و مضر جلوگيري به عمل آيد. كاميابي هر نوجوان بايد با توجه به توانايي‌هاي خود او سنجيده شود نه نسبت به ديگران. در مسابقات ورزشي، آنان باید بدون توقع پيروزي، بيشترين سعي خود را به كار گيرند. اين امر باعث مي‌شود، كودكان در صورت شکست، چندان مأيوس نشوند.
تمرين‌هاي منظم و فعاليت‌های بدني (در هر رشته ورزشی) به نوجوانان كمك مي‌كند تا استخوان‌ها، عضلات و مفاصل سالمي داشته باشند؛ وزن بدنشان متناسب باشد و نيز عملکرد قلب و ريه شان نيز کامل باشد. اين امر در پيشگيري از اضطراب و افسردگي هم كمك مي‌كند.
بازيها و ساير انواع فعاليت‌هاي بدني به نوجوانان اين فرصت را مي‌دهد كه خودباوري و اتكاء به نفس داشته باشند و لذت موفقيت و مشاركت و اتحاد جمعي را احساس كنند. اين اثرات مثبت همچنين به كاهش خطرات ايجاد شده به وسيله روش‌هاي زندگي پر استرس و بي‌تحركي كه در نوجوانان امروزي بسيار شايع است كمك مي‌كند.
ورزش همچنین میتواند باعث هنجارسازی‌های اجتماعی مثل: پرهيز از سيگار، مواد مخدر و رفتارهاي خشونت‌بار گردد، و نوجواناني كه فعاليت بدني بيشتري دارند نتايج تحصيلي بالاتري نيز كسب كرده‌اند. ناگفته نماند بازي‌هاي گروهي باعث تعامل اجتماعي مثبت مي‌شود.
الگوهاي فعاليت بدني كه در دوران نوجواني و بلوغ كسب مي‌شوند بيشتر در طول زندگي هر فرد باقي مي‌مانند ازاينرو باعث فراهم آمدن پايه‌اي فعال و سالم در زندگي مي‌شوند؛ برعكس، بي‌تحرك، تغذيه نامناسب كه امکان دارد در دوران نوجواني به وجود بيايند در بزرگسالي نيز معمولاً ادامه مييابند. تربيت بدني و ورزش راه گريختن از ناتواني و تنبلي و در نتيجه كسب شادماني است.
برنامه فعاليت‌هاي ورزشي، بايد با در نظر گرفتن استعدادهاي ذهني، جسمي و نيازهاي تربيتي نوجوانان، انتخاب شود تا بيشترين تأثير را در پي داشته باشد. برنامه تدويني ورزش بايد داراي ويژگي‌هاي زير باشد:
۱- متناسب با رشد، نمو و آمادگي جسماني نوجوان باشد.
۲- همه‌جانبه و وسيع باشد و مهارت‌هاي لازم را در نوجوان ايجاد كند.
۳- با توجه به اختلافات فردي و استعدادهاي متفاوت نوجوانان تنظيم شود، به طوريكه نوجوانان ماهر، متوسط، ضعيف و حتا عقب مانده را در برگيرد.
۴- اوقات فراغت نوجوانان را در برگيرد تا چنين فرصت‌هايي را به بيهودگي نگذرانند.
۵- متنوع و متناسب با نيازها، خصوصيات، قدرت و طبيعت نوجوانان تدوين شود و حركت‌هاي پايه و اصلي، همراه با آهنگ، شيرين كاري‌ها، بازي‌هاي گروهي و مسابقات ورزشي را شامل شود.
۶- معنويت، صفات انساني و ارزش‌هاي تربيتي را در افراد تقويت كند.
۷- متناسب با كارايي بدن و همراه با ايجاد مهارت‌هاي لازم در افراد باشد.
۸- ضامن پيشرفت تدريجي و قدم به قدم كودكان باشد، چرا كه موفقيت و پيشرفت عامل اساسي تداوم زندگي است.
۹- برنامه آموزش بهداشت و تربيت بدني بايد در كنار هم تدريس شوند زيرا آموزش بهداشت ورزشي در برنامه‌هاي آموزشي اهميت ويژه‌اي دارد.
