روانشناسی

آموزش مشاهده‌ای

آموزش مشاهده‌ای - دکتر طباطبایی
نوشته شده توسط افشین طباطبایی

آموزش مشاهده‌ای

رفتارگرایان غریزه را از متن روان­شناسی طرد نمودند. به اعتقاد آنان، اگر نقش غریزه در تبیین رفتار پذیرفته شود، دیگر به دانش روان­شناسی نیازی نیست، در صورتی که انسان موجودی آموزش پذیر است و همه آموخته­‌های او بر اثر محرک و پاسخ پدید می‌­آید. پیشرفت آدمی بنا بر چهارچوب‌های ذهنی انجام می‌گیرد که نوعی ساختار شناختی ظرفیتی است تا زمینه­‌ساز رشد اندیشه و عمل را فراهم آورد. در واقع اندیشه و عمل جلوه­‌های بارز چهارچوب­‌های ذهنی هستند که بازتاب تجربه‌­های پیشین و بیانگر کل معلومات فرد در هر موقعیت زمانی هستند. چهارچوب‌های ذهنی با رشد طبیعی و تجارب فــردی تحول می­یابد و تقلید به فعالیت‌هایی محدود می­‌شود که با چهارچوب­‌های ذهنی انسان مطابقت کند.

کودکان معمولا از کارهایی تقلید می­کنند که برایشان قابل ادراک باشند، اما اعمالی را که با ساختارشناختی آن­ها ناسازگار است، تقلید نمی­کنند، از این رو رشد، مقدم بر تقلید است. این برداشت شدت نیروی ذاتی تقلید را برای ایجاد و تغییر ساختارهای شناختی محدود می­سازد. پـــژوهش‌های جدید ارتباط رشد را با تقلید مورد تایید قرار نمی‌دهند. حتی کودکان شیرخواره‌­ای دیده شده‌اند که صرف­نظر از رشد طبیـعی‌شان نسبت به تقلید اعمال غیرعادی گرایش زیادی ابراز می‌داشتند، اما این کودکان بیشتر از افراد آشنا و مورد علاقه خود تقلید می‌کردند تا افراد ناآشنا. البته مادر از مقام و منزلت خاصی در تقلید کودکان برخوردار است. شرطی بودن تقلید رفتارگرایان تقلید را یک رابطه­ محرک – پاسخ می­‌دانند، به این معنا که هر پاسخی یک محرک برای پاسخ دیگر به ­شمار می‌آید.

تقلید یا الگوبرداری از رفتار دیگران یکی از شیوه‌­های آموزشی است که از دیرباز در تعلیم و تربیت دارای اهمیت و کاربرد بوده است. از آغاز قرن بیستم پژوهش‌های فزاینده­ای درباره تقلید به­ عنوان یک پدیده علمی انجام گرفته است و جنبه­‌های مختلفی برای آن مشخص کرده‌­اند. از آغاز پیدایش روان­شناسی نظر رایج بر این بوده است که آدمی دارای غریزه طبیعی برای تقلید رفتار دیگران است. ویلیام جیمز تقلید را روش مهمی برای اجتماعی کردن کودکان می‌دانست، گرچه ویژگی‌ها یا مراحل اجرایی آن­ را تعیین نکرد.

کودکی که بر اثر درد و رنج (محرک) گریه می‌کند (پاسخ)؛ صدای خودش را می‌­شنود (محرک سمعی) و همین باعث می‌­شود بیشتر گریه کند. یعنی از طریق شرطی‌سازی واحدهای کوچک به تدریج بازتابی زنجیره­ای از پاسخ‌هایی پیچیده‌­تر به ­وجود می‌­آید. طرفداران این نظریه­ تقلید را همانند رفتارهای دیگر تلقی می­‌کنند. تقلید یک طبقه از پاسخ‌های تعمیم یافته را تشکیل می­‌دهد.

درباره نویسنده

افشین طباطبایی

افشین محمدباقر طباطبایی. نویسنده و پژوهشگر مسائل اجتماعی - روانشناختی - مشکلات جوانان. مربی مثبت‌اندیشی. شعار او این است: رهبر ارکستر زندگی خود باشید

دیدگاهتان را بنویسید