دعواهای خانوادگی، تلخ و ماندگار

دعواهای خانوادگی، تلخ و ماندگار:

خشونت خانگی واقعیتی آزاردهنده و غیرقابل انکار در دنیای امروز است، در جهانی که محیط خانه ­باید پناهگاهی امن باشد تا ساکنانش در آن آرامش داشته و خستگی­ ها و رنج­ های ناشی از دشواری ­های اجتماع را به فراموشی بسپارند، متاسفانه برای بسیاری از مردم، خانه به جهنمی می­ماند که آتش دشمنی، خشم، کینه و انتقام در آن در هر لحظه شعله ­ور می­شود.

خشونت­های خانگی مخصوص جامعه یا طبقه­ خاصی نیست، بلکه در همه­ دنیا و طبقات اجتماعی مختلف مردم با آن دست به گریبانند و تغییر و تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر روز بر میزان آن افزوده است. خشونت خانگی می­تواند جسمانی، جنسی، روانی یا عاطفی باشد، سوء­استفاده مالی و محدود کردن فرد نیز از جمله مشخصه ­های دیگر آن است. خشونت خانگی می­تواند فقط با تهدید صورت بگیرد؛ دائمی یا موقتا باشد، و در هر زمان چه در ابتدا و چه پس از گذشت چند سال رخ بدهد، کودکان نیز از تاثیر منفی خشونت خانگی- چه در کوتاه مدت و چه در دراز مدت – درامان نیستند. تمام اشکال خشونت – روانی، اقتصادی، عاطفی و جسمانی- از قدرت­ طلبی و سلطه­ گری فرد آزار رسان ناشی می­شود.

تجربه­ هایی که از دعواها و خشونت­ ها وجود دارد در بسیاری از موارد، عادی­ اند. اما گاه برخی از این دعواها بسیار ماندگار و آزاردهنده می­شوند و تا مدت­ ها روی ذهن و روان افراد تاثیر می­گذارند. در بسیاری از خشونت­ های خانوادگی، کودکان هرچند خود به­ طور مستقیم مورد آزار توسط والدین قرار نگرفته­ اند، اما چون در فضایی که خشونت در آن حاکم است حضور داشته ­اند یعنی که یا خشونت را مشاهده کرده ­اند یا به طرق دیگری مانند شنیدن صدای مشاجره خشونت ­آمیز یا مواجهه با عوارض و آثار آن (مانند دیدن آزار جسمی بر بدن مادر) از آن اطلاع پیدا کرده ­اند.

بسیاری از افراد بر سر این موضوع اتفاق نظر دارند که دعواها و خشونت­ های خانوادگی تاثیر مخرب­تری بر روح و روان افراد دارند و فراموش کردن این تجربه­ ها به­ سادگی امکان­ پذیر نیست. شاید بتوان دعواهای خانوادگی را با تمرین مهارت ­های ارتباطی و رفتاری ساده­ مانند: صبر، آرامش، خویشتن داری به حداقل رساند، این دسته از برخوردهای خشونت ­آمیز نه تنها برای افراد درگیر آزاردهنده و گاه غیرقابل تحمل است، بلکه آثار مخرب خشونت­ های خانوادگی بر سایر اعضای خانواده به خصوص فرزندان در بلند مدت جبران­ ناپذیر می­باشد.

تحقیقات نشان می­دهد کودکانی که شاهد خشونت والدین­شان هستند، در بزرگسالی از خود چنین رفتاری نشان می­دهند، یعنی خشونت از یک نسل به نسل بعدی منتقل می­شود و تداوم می­یابد. در میان انواع خشونت­ ها اعم از خانوادگی، اجتماعی و دولتی، خشونت ­های خانوادگی یک آسیب جدی اجتماعی است که با وجود پیشرفت­ های فرهنگی و فکری هم­چنان خودنمایی می­کند.

علاوه بر خشونت­ های جسمی و فیزیکی که معمولا از خود اثری برجای می­گذارند و در بسیاری موارد قابل تشخیص هستند، نوعی خشونت وجود دارد که در ظاهر خشونت به ­نظر نمی­رسد اما در عمل آثار زیان ­باری بر جای گذاشته و تحمل آن بسیار مشکل است. بعد از آزارهای جسمی؛ آزار ناامنی عاطفی شاید بدترین شکل خشونت خانگی علیه زنان باشد. از سوی دیگر دروغ گفتن، نفقه ندادن، بی ­توجه بودن به زن و خواسته­ های مطلوب او، دیر به خانه آمدن، چشم چرانی کردن، به­ قول و قرارهای خانوادگی بی ­اعتنایی کردن، با خانواده درد و دل نکردن و… نیز به­ نوعی خشونت خانگی مردان علیه زنان به ­حساب می­آید.

از دیدگاه روان­شناسان و مشاوران خانواده، حرف­ های آزاردهنده، رفتار خشونت­ آمیز محسوب می­شود. این حرف­ های آزاردهنده و ناخوشایند معمولا به ­صورت ناسزا، لحن تند، تحقیر، تمسخر، تشر، استهزا، دست انداختن و … است که می­تواند به خشونت خانگی فیزیکی در چارچوب خانه منجر شود. اما تحقیر و تمسخر بارزترین شکل خشونت کلامی است. تحقیر و تمسخر شخصیت زن یا شوهر برابر فرزندان، دوستان، فامیل و آشنایان با کلمات و جملاتی مانند «نمی­فهمی، نمی­توانی و…» می­تواند اعتماد به­ نفس و شان و جایگاه همسر را تخریب کند.

همچنین تحقیر و تمسخر فعالیت ­های زن در خانه مانند ایراد گرفتن از آشپزی، خانه­ داری، بچه­داری، مقایسه خانه ­داری همسر با دیگر زنان به ­ویژه مادر شوهر، خواهر شوهر، مادر زن و… یا تحقیر و تمسخر مرد از کارکردنش، مقایسه­ او با مردان دیگر و سرکوفت زدن او از میزان پول درآوردن و… نیز از مصادیق بارز خشونت کلامی خانگی به ­حساب می­آید.

یکی دیگر از خشونت­ های کلامی، سکوت آزار دهنده است که می­تواند به مانند کلام آزاردهنده یک سلاح خشونتی عاطفی باشد که برخی از همسران برای تنبیه طرف دیگر از آن استفاده می­کنند. این نوع رفتار نیز باعث خودباختگی و از بین رفتن اعتماد به­ نفس و شخصیت زن یا شوهر می­شود.

مواجهه کودک با خشونت خانوادگی: بدرفتاری شدید و مزمن با همسر در حضور کودک نیز از مصادیق خشونت روانی علیه کودک است. در بسیاری از موارد خشونت خانوادگی، کودکان، هرچند به ­طور مستقیم مورد آزار والدین قرار نگرفته ­اند، ولی چون خشونت را مشاهده کرده­اند. کودکان به طرق دیگری نیز ممکن است درگیر خشونت میان والدین خود شوند. آن­ها ممکن است وادار به دیدن خشونت نسبت به مادر یا پدر یا هم­دستی در خشونت شده، از آن­ ها به­ عنوان گروگان برای تحت فشار قرار دادن مادر یا پدر استفاده شود.