تئوری نیاز مازلو

دیدگاه­ های انسانی به انگیزش

تئوری انگیزه و پیشرفت

تئوری نیاز مازلو

مازلو  تئوری «انگیزش بشری» را به­­ منظور تبیین تمامی نیازهای انسان مطرح ساخت و  آن­ها را براساس اولویت به ­شکل هرم زیر طبقه­ بندی نمود.

نیاز به خود شکوفایی (رشد استعدادها)           طبقه هفتم

نیازهای زیباشناختی                                      طبقه ششم

نیازهای فکری و اندیشه                                 طبقه پنجم

نیازهای اجتماعی (پیشرفت، عزت نفس)         طبقه چهارم

نیاز به امنیت (روانی)                                     طبقه سوم

نیازهای عاطفی (تعلق و محبت)                     طبقه دوم

نیازهای فیزیولوژیک (جسمی)                        طبقه اول

آبراهام­­ هرولد مازلو (۱۹۷۰-۱۹۰۸) Abraham Harold Maslow روان­شناس­ انسان­گرای آمریکایی به سال ۱۹۵۴ در کتاب «انگیزه و شخصیت» نظریه­ «سلسله مراتب نیازهای انسانی» را مطرح نمود، او هم­چنین به­ عنوان پدر «روان­شناسی انسان­گرا» شناخته می­شود. هرم نیازهای مازلو با ارضای هر انگیزه از پایین به بالا حرکت می ­کند. برآوردن نیازهای جسمی مثل: آب، خوراک، خواب و… در اولویت اول قرار دارند؛ زیرا بدون رفع این نیازها هیچ­کس زنده نیست.

در  مرحله­ بعد؛ انسان نیازمند ارتباط­ های عاطفی است. پس از آن نیاز ایمنی مطرح می­شود. وقتی نیاز ایمنی ارضا شد، نیاز اجتماعی یعنی تعلق داشتن به گروهی و ارتباط با دیگران مورد توجه قرار می­گیرد و نیاز به احترام ارجحیت پیدا می­کند.

زمانی­که نیاز احترام به خود برآورده شد، به شایستگی و  آن­چنان که لایق آن هستیم؛ شناخته می­شویم. وقتی به این نیاز نیز دست پیدا کردیم، نیازهای ذهنی که شامل به ­دست­آوردن درک و دانش است، پدیدار خواهد شد. در هرم مازلو، نیازهای زیباشناختی یعنی نیاز به زیبایی، نظم و تعادل هم مطرح­اند.

در تئوری نیاز مازلو خود شکوفایی، یا به معنایی کامل شدن شخص و رسیدن به انرژی بالقوه­ اوست. اما افراد کمی به مرحله­ خود شکوفایی می­رسند. ورزش احتمالا راهی است برای رسیدن به خودشکوفایی. شاید بتوان گفت ورزشکارانی که در رشته ورزشی­ شان به نقطه­ی اوج می­رسند و دارای رکورد جهانی و عناوین قهرمانی می­شوند به خودشکوفایی نزدیک می­ شوند. از طرف دیگر نباید خودشکوفایی را با موفقیت یکی بدانیم زیرا افراد بسیاری در ورزش به نقطه­ اوج و پیشرفت رسیده ­اند، اما شخص کاملی نشده ­اند و بالعکس «وضعیت متزلزلی» پیدا کرده­ اند.

«از نظر مازلو نیازهای یک بازیکن جوان به امنیت و آسایش باید کم و بیش ارضا شود تا او انگیزه­ تلاش برای کسب موفقیت ورزشی یا یادگیری مهارت­ های فنی را بیابد. عالی­ترین انگیزه­ خودشکوفایی هنگامی تحقق می­یابد که نیازهای دیگر برآورد شده باشند. ورزش و تمرین، فرصتی است برای رسیدن به این نیازهای انسانی» (روان­شناسی­ ورزشی- باربارا وودز – مترجم فتح­ الله مسیبی- ص۱۳).

چرا برخی­ اشخاص نسبت به دیگران بیش­تر برانگیخته می­شوند؟ انگیزه­ درونی ورزشکاران به ­­عنوان محرکی برای پیشرفت به حساب می­ آید، و نیرو­ی مخالف آن (انگیزه­ اجتناب از شکست). در ورزش، گاه دچار نوعی تضاد می­ شویم، از یک طرف میل به پیروزی وادارمان می­کند تا در مسابقات ورزشی شرکت کنیم، ولی از طرفی دیگر، نگرانی از شکست به ما نهیب می­زند تا در مسابقه شرکت نکنیم. این موضوع می­تواند به صورت یک معادله به ­شکل زیر نشان داده شود:

انگیزه­ پیشرفت= اشتیاق به موفقیت – ترس از شکست

«انگیزه­ پیشرفت یک ویژگی شخصی است. برای برخی شوق موفقیت بسیار مهم­تر است تا ترس از شکست، که در این ­صورت انگیزه­ پیشرفت بالاتر از شکست خواهد بود. عکس این موضوع نیز صادق است، یعنی این ویژگی شخصیتی تنها عاملی نیست که بر انگیزش موثر باشد، موقعیت نیز اهمیت دارد، خصوصا احتمال تشویق برای موفقیت. بدین ترتیب حتا اگر ورزشکاری انگیزه­ پیشرفت کمی داشته، اما احتمال موفقیت ­اش زیاد باشد، برانگیختگی او هم افزایش خواهد یافت» (جامعه­ رشد یافته – دیوید.سی.مک­کللند).

برگرفته از کتاب روانشناسی ورزش نوشته افشن طباطبایی