اجتماعی

اعتلای فرهنگ

اعتلای فرهنگ - دکتر طباطبایی
نوشته شده توسط افشین طباطبایی

پرورش فکر و ذهن جوانان در جهت بالا بردن سطح سواد و دانش امر لازمی است ولی قطعا کافی نمی­باشد. توسعه­ فرهنگی به معنای تربیت آینده سازان کشور است، و وظیفه­ همه­ آحاد ملت است که در جهت رفع مشکلات و تنگناهای فرهنگی جامعه تلاش کنند. هنجارها و ناهنجاری­ های آشکار و پنهانی در بطن جامعه وجود دارد که به هیچوجه قابل انکار نیستند. واقعیات و معضلات موجود در جامعه چه خوب و چه بد را باید شناخت. شاخص ­های زیربنایی و اصلی فرهنگ کشور اگر دچار تزلزل و یا تخریب شود به کل نظام فرهنگی و باورها نیز آسیب وارد می­کند. آسیب­ هایی از قبیل کمرنگ شدن احترام، و حتا در بسیاری از موارد شکستن حریم ­ها و حرمت­ ها. کم شدن سرانه­ مطالعه به ­ویژه نزد نسل جوان. گرایش به شبکه­ های مخرب اجتماعی. روابط بی­ بند و بار و  نامشروع و… که بررسی اصولی و علمی هر یک نیاز به پژوهش ­های بسیار گسترده دارد.

به­ بیانی ساده عوامل مختلفی در بروز هرکدام از این آسیب­ های فرهنگی نقش دارند. بیشتر این ناهنجاری­ ها ماحصل جنگ رسانه­ ای عظیمی است که در جهان به راه افتاده است و اربابان نظام سرمایه ­داری به دنبال برده­ داری نوین با کمک اصحاب رسانه­ های جمعی دست به کار تسخیر فضای ذهنی آدم ­ها هستند. متاسفانه بخشی از فرهنگ عمومی جامعه متاثر از فرهنگ جهانی، به ­ویژه محصول تهاجم فرهنگی است که در اشکال مختلف نمایان شده. تاثیر گرفتن از فرهنگ غربی بدون توجه به زمینه­ های لازم داخلی ما را دچار نوعی دو گانگی و پارادوکس کرده.

مدرنیته، اصلاح ساختارها و سازوکارهای اجتماعی به شکلی نوین و طبق نیازهای زمان در جای خود امری مقبول و پسندیده است. مسئله مهم؛ انحرافات اخلاقی و ضربه­ های فرهنگی ناشی از سوء برداشت از سازوکارهای تجدد است. اگر درگذشته دشمنان اشغالگر برای استیلای سیاسی و نظامی و چپاول و استثمار ملت ­ها از اهرم ترس و هراس و زور استفاده می­کردند، امروز هم اربابان سرمایه و استکبار جهانی از همان استراتژی ولی به روش تخریب و نفوذ فرهنگی، آن هم خیلی نرم و خزنده استفاده می­کند. ترویج ویروس منفی­ نگری و بدبینی در بین عوام توسط ابزارهای مختلف فرهنگی به بهترین وجه ممکن در حال پیشرفت است. ازجمله: جایگزینی افکار التقاتی با باورهای اصیل. مُهر خرافه زدن بر اعتقادات. رشد بی ­اعتمادی در تمام لایه­ های اجتماع. ایجاد شکاف عاطفی بین مردم و نظام.

ازاینرو مقابله یا تقابل با شبیخون­ های فرهنگی نیاز به شناخت ریشه­ ای معضلات دارد. وقتی خود را بشناسیم سعی در شناخت دیگران هم می­کنیم، درک و شناختی شامل؛ خُلقیات، عادات و الگوهای رفتاری، جهان­بینی، باورهای دینی، شکل روابط خانوادگی، عمق اختلاف نسل­ ها و دیگر نقاط ضعف و قوت­مان دارد. ازاینرو شناخت روحیات، نیازها، دغدغه‌ها، فرصت‌ها و… گوناگون مخاطبان بسیار مهم است.

برای کار فرهنگی باید از روی عشق و علاقه کار کرد، وگرنه با صرف هزینه‌های بالا و صرفا تشریفاتی، نتیجه‌ای عایدمان نخواهد شد. برای مقابله فرهنگی (در هرکجا و با هر شرایطی که باشد) ابتدا باید خودمان را درست کنیم. چرا که شور و انگیزه­ درونی فراتر از انگیزه‌های بیرونی می­باشد.

مدیریت بخش­های مختلف کشور باید بر عهده­ی کسانی قرار گیرد که دغدغه مسائل فرهنگی داشته باشند و رویکردشان در هر موضوعی، بر جنبه­های فرهنگی بیشتر از دیگر جنبه­ها باشد. درحقیقت سهم بزرگی از نظام برنامه­ریزی کشور باید به مسائل فرهنگی، تعلیم و پرورش افرادی صالح قرار گیرد. حتی نهاد اصلی متولی فرهنگ یعنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی علیرغم وظایف صریح قانونی، چون در عمل حداکثر خود را متولی نظارت و حمایت از تولیدات فرهنگی می‌داند، رویکردی برمبنای شناخت جامعه ندارد و این وضعیت موجب شده که تولیدات فرهنگی زیرمجموعه یا تحت نظارت این وزارتخانه هم تناسب کاملی با نیازهای فرهنگی نداشته باشد.

از آنجایی که مقوله فرهنگ دستاوردی انسانی است و در جریان تهاجم فرهنگی هم شعور انسانی مشغول مهندسی و برنامه­ ریزی هدفمند است، درنتیجه برای رویارویی نیز باید از پتانسیل خرد بالقوه­ انسانی جهت دفع هدفمند و ناکار کردن اهداف شوم آنان استفاده نمود. ارتقا و اعتلای فرهنگ نیاز به کار گروهی و افرادی خیر و دلسوز دارد که با استفاده و به کارگیری از ظرفیت­ های ناب الهی در آموزه­ های دینی و عرضه آن­ها با بیانی تازه عرصه را بر مهاجمان تنگ سازند.

درباره نویسنده

افشین طباطبایی

افشین محمدباقر طباطبایی. نویسنده و پژوهشگر مسائل اجتماعی - روانشناختی - مشکلات جوانان. مربی مثبت‌اندیشی. شعار او این است: رهبر ارکستر زندگی خود باشید

دیدگاهتان را بنویسید

1 دیدگاه

  • کاملا با شما موافقم و خودم هم همیشه سعی دارم که از نظر اخلاقی به پیشرفت خودم کمک کنم و تحت تاثیر فرهنگ غلط قرار نگبرم.