اجتماعی

خشم، سلاحى قوی

خشم سلاحى قوی - دکتر طباطبایی
نوشته شده توسط افشین طباطبایی

خشم، سلاحى قوى براى برخورد و مقابله با تهديد است; اما در عين ­حال بزرگ­ترين نقطه ضعف نيز محسوب مى‌شود. به ­خصوص به­ كار بردن آن براى ارضاى عقده‌هاى روانى، فرار از دردِ احساسى، يا پوششى بر آن­چه پذيرفتنى ­نيست. استفاده از سلاح ­خشم، براى دفاع در برابر تهديد، مستلزم پرداخت بهايى ا­ست. نقش ­خشم، نياز و ميل روانى به­ مقابله با تهديد، كانون اصلى توجه فرد قرار می­گيرد و نيازهاى ديگر از مركز توجه خارج­ مى‌شوند. خشمگين­ شدن، احساس اعتماد ­به­ نفس را تقويت­ می­كند. هرچه ميزان­ خشم فزونى يابد، باور اين­كه می­توان با تهديد احتمالى مقابله نمود، قوى­تر می­گردد. خشم، اين ­فكر را در فرد ­خشمگين ايجاد ­می­كند كه آن­چه انجام می­دهد، به ­جا و حق اوست و به­ طور كلى در سايه ­خشم، ساير احساسات انسانى بسيار كم­رنگ و  ناپيدا می­شوند.

فرايند دفاعى و روانى ­خشم، عادتى­ ذهنى و ناخودآگاه است كه از ميزان استرس ­درونى يا تهديد و يا خطر موجود مى‌­كاهد و اغلب به­ گونه‌­اى غريزى، در هر شخصى وجود دارد. خشم، پوششى بر نقاط ضعف­ روانى فرد است. استفاده از خشم به عنوان اقدامى ­دفاعى و واكنشى ­قدرتمند، در برابر رويدادها، اغلب به­ رفتارهاى بى‌­تناسب و اشتباه، منجر مى‌­شود. در فرايند و خشم، سلاحى قوی و اجراى آن، انديشه و منطق و شعور، نقش چندانى ندارند و اكثر رفتارهاى انجام شده در چهارچوب ناهنجارى تعريف­ پذيرند.

احساس ­ناكامى، درماندگى و… در اصل، توصيف حالت و موقعيت روانى پيش­ آمده است. ناكامى، يعنى دست­ نيافتن به آن چه مد نظر فرد است. درماندگى، نداشتن توانايى در انجام­ كارى­ است كه ميل درونى­ است. ابهام، درك نكردن اوضاع و احوال است و چنين موقعيت‌هايى، مى‌­تواند احساسات متعددى را آزاد كند; از جمله اضطراب، اندوه، كسالت، ملالت و خشم. اشخاصى كه مى­‌خواهند هميشه قدرتمند ظاهر ­شوند و عنان امور را دراختيار داشته ­باشند، به طور معمول خشم، واكنش متداولى از جانب آنان است.

هر انسانى از قدرت، احساس ­خشنودى و رضايت می­كند. اما منظور و مفهوم قدرت و تعريف آن، خيلى‌ها را دچار توهم و خطا مى‌نمايد. بسيارى، چون خود را ناكام و درمانده مى‌­پندارند، با پوشاندن اين احساسات توسط خشم ­سعى دارند جريان امور را به­ دست گيرند. وقتى خشم فوران می­كند، احساسات ديگر، رقيق و محو مى‌­شوند. خشم، ناتوانى، عجز، ضعف، ناكامى، نااميدى و ديگر احساسات منفى روانى از اين دست را، كم رنگ و كم مايه می­كند و فردى كه دچار چنين نقاط ضعفى باشد، به ­طور موقت با پوشش خشم خود را قدرتمند مى‌بيند.

احساس قوى بودن و نبض امور را در اختيار داشتن، در ميان مردان امرى شايع است و اغلب به عنوان يك ويژگى مردانه ارزيابى می­گردد. اما خشم، سلاحى قوی خشمگين ­شدن براى رسيدن به احساس قدرتمندى، هيچ كمكى به حل مساله اصلى نمی­كند. خشم، فرارى موقتى­ است كه اغلب بر وخامت اوضاع مى‌­افزايد. خشم، بر توانايى استدلال­، تأثير منفى شديدى مى‌گذارد، و آن هم در زمانى كه براى حل مشكل، به استدلال منطقى بيش­تر نياز است. علاوه بر آن، خشم زاويه ديد را به سياه و سفيد محدود می­كند.

درست ­انديشى، رسيدن به ­احساس حق به ­جانب­ بودن، حل منطقى و عقلانى ­بحران را با دشوارى رو­ب­رو مى‌­سازد. خشم، در ساده‌ترين اشكال خود، به رنجش منتهى مى‌­شود، افراد را از هم دور می­كند و ديوارى بين آنان ايجاد مى‌­نمايد. خشم سركوب شده توليد اضطراب و افسردگى می­كند.

«خشم، روابط انسانى را مسموم  و مانع لذت بردن از زندگى مى‌شود»

درباره نویسنده

افشین طباطبایی

افشین محمدباقر طباطبایی. نویسنده و پژوهشگر مسائل اجتماعی - روانشناختی - مشکلات جوانان. مربی مثبت‌اندیشی. شعار او این است: رهبر ارکستر زندگی خود باشید

دیدگاهتان را بنویسید